Tıp dilinde “aviofobi” olarak adlandırılan uçak fobisi uçağa binme durumu karşısında telaşlanma, korku duyma, kaygılanma gibi belirtilere yol açan bir rahatsızlıktır.

İnsanlar tıpkı diğer fobilerde olduğu gibi uçak fobisinde de fobik faktörle yüzleştikleri takdirde anormal, ısrarlı ve yüksek şiddette bir korku duyarlar. Korku tıpkı gerçek bir tehlike ile karşı karşıya kalındığı zamandaki gibi gerçekçi bir hissiyata sahiptir.

Uçak korkusu literatürde uçuş fobisi, uçuş korkusu ve uçuş kaygısı gibi farklı davranış durumlarıyla ilişkilendirilmiştir.

Teşhis konulabilecek düzeyde ileri derecede şiddetli sıkıntılar fobi, basit düzey ve kişinin hayatını aşırı düzeyde etkilemeyecek sıkıntılar ise korku ve kaygı olarak adlandırılmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü’nün, dünya ruh sağlığı araştırmaları kapsamında uçak korkusunun yaygınlığı üzerine ortaya önemli veriler koymuştur.

Bu veriler 22 farklı ülkede yürütülen 25 toplumsal araştırmaya bağlı olarak belirlenmiş ve uçuş fobisinin yaygınlık oranı yaklaşık %1.3 olarak tespit edilmiştir.

Uçak Fobisi (Korkusu) Nedenleri Nelerdir?

Uçak korkusunun ortaya çıkmasında birden fazla faktörün etkili olduğu düşünülmektedir. Uçak korkusunun her kişide açığa çıkma biçimi farklı şekilde olmaktadır. Uçuş fobisinin oluşmasında etkisi olduğu düşünülen faktörler arasında şunlar yer almaktadır:Geçmiş tecrübelere dayalı öğrenme: Uçak yolculuğu kişi için başlangıçta herhangi bir uyarıcı faktör sayılmazken, kişi fırtınalı havada uçak yolculuğu yaptığı zaman yaşadığı korku ve telaşa bağlı olarak artık uçak yolculuğunu negatif bir uyaran olarak kodlar. Bundan sonraki uçuşlarında da herhangi bir panik yaratacak durumun varlığı söz konusu olmasa bile kişi uçak yolculuğuna karşı bir korku ve kaygı duyar. Uçak fobisinin oluşması sadece kişinin kendisinin olumsuz tecrübeler yaşamasıyla gerçekleşmemektedir. Kişinin etrafında uçuş fobisine sahip olan veya uçağa binmekle alakalı travmatik tecrübeleri olanların varlığı ve konuyla ilgili paylaşımda bulunmaları da uçak fobisi oluşumunu tetiklemektedir Ayrıca kaza yapan uçaklarla ve havayolu ulaşım güveliğiyle alakalı haberler izlemek de uçak korkusu oluşumuna yol açabilmekte veya var olan korkunun şiddetini arttırabilmektedir.

Kaygı duyarlılığı: Kaygı duyarlılığı denilen kavram kişilerin kaygı semptomlarına verdikleri tepkiyle ilişkili bir kişilik şeklidir. Uçuş korkusu olan kişilerde kaygı duyarlılığının normal insanlar göre çok daha fazla olduğu yapılan çalışmalarla ortaya konmuştur.

Kişilik bozuklukları ve ruhsal sorunlar: Yapılan bir çalışmayla kişilik bozukluklarını varlığı ile uçak fobisi arasında bir doğru orantı olduğu ortaya konulmuştur. Uçak korkusu bulunan insanlarda aynı zamanda çekingen kişilik bozukluğu, bağımlı kişilik bozukluğu ve obsesif kompulsif kişilik bozukluğu gibi rahatsızlıkların yaygın olarak bulunduğu bilinmektedir.

Bilişsel Özellikler: Kişilerin düşünce biçimleri, hafıza gibi kognitif özellikleri fobilerin ortaya çıkışıyla ilişkilendirilmiştir. Başa çıkma yetisinin yetersiz olması, felaketleştirme, kötüye odaklanma ve önyargı gibi durumların varlığı uçak fobisinin oluşumunu tetikleyebilmektedir.