Fonksiyonel beslenme, tüm vücudu değerlendirip çevresel maruziyetleri, stres seviyesini, sindirim sorunlarını ve aktivite seviyelerini değerlendirir. Standart sağlık hizmetleri kişilerde ortaya çıkan rahatsızlıkları ilaçla iyileştirir.
Fonksiyonel beslenme ve fonksiyonel tıp ise sağlık problemlerinin vücuttaki altta yatan nedenlerini anlamak için ipuçları olarak görür.
Fonksiyonel beslenme, hastalığın temel nedenini tedavi ederek kronik hastalığı tersine çevirmek ve sağlığı geri kazandırmak için önemlidir. Fonksiyonel beslenme, kişinin beslenme düzenini optimize etmeye yönelik kanıta dayalı, bütünsel ve kişiselleştirilmiş bir yaklaşım benimseyen fonksiyonel tıbbın bir dalıdır.
Fonksiyonel beslenme, holistik beslenmeye benzer görünse de, biraz farklıdır. Holistik beslenme, her hastayı bir bütün olarak tedavi etmeye odaklanır. Fonksiyonel beslenme belirtileri tedavi etmek yerine altta yatan nedenleri araştırır.
Fonksiyonel Beslenme Süreci Nasıldır?
İltihaplanma ve kronik hastalıklar da dahil olmak üzere çok çeşitli nedenlerle kişiler sağlık yardımı alabilirler. Çoğu durumda, fonksiyonel beslenme yaklaşımı uygulayan uzmanlar kişilerin hangi diyet değişikliklerinden en iyi şekilde faydalanacağını belirlemek için bazı faktörleri incelerler.
Fonksiyonel beslenme sürecinde dikkat edilmesi gereken faktörler şu şekilde sıralanabilir;
Önceki tıbbi geçmişin kapsamlı değerlendirmesi
Organ sistemlerinin gözden geçirilmesi
Kullanılan ilaç ve takviye geçmişinin gözden geçirilmesi
Mevcut beslenmeyle birlikte yaşam tarzındaki alışkanlıkların incelenmesi
Önceki tıbbi testlerin ve sonuçların gözden geçirilmesi
Potansiyel eksiklikleri ölçmek için besin testi yapılması
Fonksiyonel beslenme uzmanı, bu tür faktörleri inceleyerek kişilerin sağlık sorunlarının temel nedenini hedefleyen kişiselleştirilmiş bir program geliştirmek için planlama yapar.
Yapılan program seçenekleri; aşırı işlenmiş gıdaları, gluten veya süt ürünleri gibi tüm besin gruplarını ortadan kaldırmak gibi beslenme değişiklikleri için öneriler içerebilir. Bazen sindirimi iyileştirmek veya faydalı bakterilerin oluşumunu teşvik etmek için bir takviye alınması önerilir. Bazen de kişilere, stresle nasıl başa çıkacaklarını veya sinir sistemi dürtülerini daha iyi nasıl yöneteceklerini öğretmek gibi yaşam tarzı faktörlerini nasıl yöneteceklerini öğretir.
Kronik Sağlık Sorunları İçin Fonksiyonel Beslenmenin Önemi
Fonksiyonel beslenme yaklaşımları çeşitli sağlık sorunlarının yönetimine yardımcı olabilir. Fonksiyonel beslenmenin kronik rahatsızlıklara faydaları şu şekilde açıklanabilir;
Kalp hastalığı
Kalp hastalığı, ölüm nedenlerinin başında gelir. Kalp hastalığı beslenme yoluyla büyük ölçüde değiştirilebilir bir durumdur. Fonksiyonel beslenme uzmanı, kalp sağlığınız için öncelik vermeniz gereken beslenme faktörlerini belirlemenize yardımcı olabilir. Böylece belirli sağlıklı gıdaların alımını gereksiz yere sınırlamaz ve kalp sağlığınız için en önemli olan beslenme değişikliklerine odaklanabilirsiniz.
Metabolik sendrom, prediyabet ve tip 2 diyabet
Fonksiyonel beslenme uzmanı, bir hastanın kan şekerinin bir öğüne verdiği tepkiyi düzenlemek için belirli bir sırayla (önce nişastalı olmayan sebzeler, sonra protein, sonra karbonhidratlar) yemek yemesini önerebilir. Kan şekerini sürekli glikoz monitörü ile takip eder. Hasta ile birebir çalışarak kan şekeri için hangi yiyeceklerin en iyi işe yaradığını belirleyebilir. Tip 2 diyabetli bazı hastalar çok düşük karbonhidratlı, yüksek yağlı ketojenik diyetten faydalanabilir.
Otoimmün bozukluklar
Geleneksel tıp, otoimmün bozuklukları yönetmek için farmasötik ilaçlar dışında pek bir şey sunmaz. Fonksiyonel beslenme, otoimmün bozukluklardan muzdarip hastaların sağlık ve yaşam kalitelerinde güçlü iyileştirmeler sağlayabilir.
Glutensiz bir diyet, otoimmün rahatsızlığı olan birçok kişiye yardımcı olabilir. Çünkü çölyak hastalığı ve çölyak dışı gluten duyarlılığı, otoimmün hastalık sürecinde sıklıkla rol oynar.
Bağırsak sağlığı
Reflü, ishal, şişkinlik ya da kabızlık gibi bağırsak problemleri sıklıkla görülebilir. Bağırsak bozukluklarına yönelik fonksiyonel beslenme yaklaşımı, hastanın bağırsak bozukluğuna ve kendine özgü gıda hassasiyetlerine göre kişiselleştirilmiştir. Örneğin, reflü hastalarında süt ürünlerini kesmenin ve rafine karbonhidrat alımını azaltmanın semptomları iyileştirdiğini görebilir.
Bağırsakla ilgili bir diğer önemli konu, fonksiyonel tıpta sıklıkla sızdıran bağırsak olarak adlandırılan bağırsak geçirgenliğidir. Normalde, bağırsağı astarlayan hücreler sıkıca bir araya gelerek bakteri ve sindirilmemiş yiyecek parçacıkları gibi zararlı maddelerin kan dolaşımına geçmesini engelleyen bir bariyer oluşturur. Ancak, astar daha geçirgen hale geldiğinde, bu maddeler sızabilir ve vücutta iltihaplanmaya neden olabilir.
Ruh sağlığı
Yiyeceklerin ruh hali üzerinde önemli bir etkisi vardır. Yiyecek ve ruh hali arasındaki ilişkiye, bağırsak ve beyin arasındaki iki yönlü bir sinyal sistemi olan bağırsak-beyin ekseni tarafından aracılık edilir. Bu sistem aracılığıyla bağırsaktan gelen girdiler, örneğin bağırsak bakterileri ve yiyecekler, sinir sistemini etkileyebilir.
Bağırsak geçirgenliği ve sızdıran bağırsak, kan-beyin bariyerinin (normalde kandaki maddeleri beyne sokmayan hücresel bariyer) geçirgenliği ile bağlantılı olduğundan, zihinsel sağlık sorunlarında da önemli bir rol oynar. Sızdıran beyin olarak adlandırılan kan-beyin bariyeri geçirgenliği, birden fazla zihinsel sağlık koşuluyla ilişkilendirilir.