Çocuklarda şeker hastalığının nedenleri arasında genetik ve çevresel faktörler, yaşam tarzı ve bağışıklık sistemiyle ilgili problemler sayılabilir. Çocuklarda yaygın olarak görülen diyabet türleri Tip 1 ve Tip 2 diyabettir. Bu türler farklı nedenlerle gelişebilir. Tip 1 diyabete sebep olan durumlar şunlardır:

Genetik yatkınlık

Otoimmün reaksiyon

Çevresel faktörler

Ailede Tip 1 diyabet öyküsü olan çocuklarda şeker hastalığı görülme riski daha yüksektir. Genetik yatkınlığın yanında otoimmün reaksiyon da Tip 1 diyabet gelişimine sebep olabilir. Bağışıklık sisteminin yanlışlıkla pankreastaki beta hücrelerine saldırması sonucunda Tip 1 diyabet gelişebilir. Viral enfeksiyon ve D vitamini eksikliği gibi çevresel faktörler de Tip 1 diyabet riskini artırabilir.

Tip 2 diyabetin başlıca nedenleri ise şöyle sıralanır:

İnsülin direnci

Genetik yatkınlık

Obezite

Hareketsiz yaşam tarzı

Tip 2 diyabette, hücreler insüline karşı dirençli hale gelir. Böylece pankreas daha fazla insülin üretmek zorunda kalır. Zaman içinde pankreas vücudun ihtiyacı olan insülin miktarını üretemez ve kan şekeri yükselir.

Aile öyküsünde Tip 2 diyabet bulunan çocukların, genetik yatkınlık nedeniyle, diyabete yakalanma riski yüksektir. Obezite de Tip 2 diyabete yakalanma ihtimalini ciddi ölçüde artırır. Hareketsiz yaşam tarzı, insülin direncine yol açabilir.

Çocuklarda Diyabet Belirtileri

Çocuklarda şeker hastalığı farkı belirtilerle kendini gösterebilir. Çocuklarda diyabet belirtileri, diyabetin tipine ve çocuğun yaşına göre değişebilir. Tip 1 ve Tip 2 diyabet belirtilerinin görülme hızı arasında farklar bulunabilir. Bununla birlikte, bazı çocuklar belirtileri fark edemeyebilir veya hafife alabilir. Bu yüzden ebeveynlerin çocuklarını yakından gözlemlemesi tavsiye edilir.

Tip 1 diyabet belirtileri genellikle aniden ve şiddetli bir şekilde ortaya çıkar. Çocuk, kısa sürede hızla kilo kaybedebilir. Başlıca belirtileri arasında; sürekli su içme isteği, sık idrara çıkma, yorgunluk ve halsizlik, bulanık görme ve ağız kuruluğu bulunur. 

Tip 2 diyabet genellikle yavaş gelişir ve bazı çocuklarda uzun süre belirti vermeyebilir. Yaygın görülen semptomları arasında; sık susama ve idrara çıkma, halsizlik, ani kilo artışı ve deri değişiklikleri sayılabilir.

Çocuğunuzda diyabet belirtileri görülüyorsa bir endokrinoloji uzmanına gitmeniz tavsiye edilir. Erken teşhis, tedavi sürecine geçişi hızlandırarak diyabetten kaynaklı komplikasyonların zamanında önlenmesini sağlar.

Çocuklarda Diyabet Tanısı Nasıl Konulur?

Çocuklarda şeker hastalığı tanısı, klinik değerlendirme ve laboratuvar testleri ile konur. Çocuklarda diyabetin tipini belirlemek için birden fazla test uygulanabilir. Klinik değerlendirmede doktor çocuğun belirtilerini ve tıbbi öyküsünü değerlendirir. Ailede diyabet vakası gibi risk faktörlerini inceleyen doktor, laboratuvar testleri isteyebilir. 

Açlık kan şekeri testi, genellikle sabah saatlerinde uygundur. Ayrıca, günün herhangi bir saatinde, çocuğun aç veya tok olmasından bağımsız olarak, rastgele kan şekeri testi de uygulanır. Ek olarak, birkaç aylık kan şekeri seviyesini tespit etmek için HBA1c testi istenir. İdrarda ise glukoz testi yapılabilir. Yüksek kan şekeri, idrarda şeker çıkmasına neden olur. Tip 1 diyabet şüphesi olan çocuklardan idrarda keton testi istenebilir. Tip 1 ve Tip 2 diyabetin ayrımını yapmak için insülin seviyesi ve C-peptid testi uygulanabilir.

Diyabet tanısı, klinik muayene ve test sonuçlarını değerlendiren, çocuk endokrinoloğu tarafından konulur. Tanının konulmasının ardından tedavi süreci başlar.

Çocuklarda Diyabet Tedavisi

Çocuklarda şeker hastalığının tanısından sonra tedavi süreci başlar. Çocuklarda diyabet tedavisi, diyabetin türüne göre değişir. Tip 1 diyabetli çocuklar için insülin tedavisi zorunluyken, Tip 2 diyabetli çocuklara yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaç tedavisi uygulanabilir.

Tip 1 diyabet hastalığı ömür boyu insülin tedavisi gerektirir. İnsülin tedavisi, enjeksiyon veya insülin pompası yoluyla uygulanır. İnsülin enjeksiyonları, genellikle günde birkaç kez, cilt altına yapılır. İnsülin pompası ise sürekli olarak küçük dozlarda insülin veren bir cihazdır.

Tip 2 diyabetli çocuklarda, tedaviye genellikle yaşam tarzı değişiklikleri ile başlanır. Sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz planı hazırlanır. Obez çocukların insülin direncini azaltmak için kilo vermesi sağlanır. Yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olmazsa, doktor tarafından ilaç tedavisi başlatılabilir.

Her iki tip diyabetli çocukların kan şekeri sürekli olarak takip edilir. Diyabet kaynaklı yaşanabilecek sorunları önlemek için göz, böbrek ve sinir hasarına karşı düzenli testler yapılır. Düzenli kontroller, sürecin uzman endokrinolog desteğiyle yürütülmesini sağlar.